مختصات جغرافیایی و تاریخی بحرین

مختصات جغرافیایی

بحرین کشوری است جزیره‌ای در خلیج فارس. زبان رسمی آن عربی است و استفاده از زبان‌های انگلیسی، فارسی و اردو هم در آن بسیار رایج است.

بیش از 70 درصد مردم جزیره بحرین تا پیش از استقلال، ایرانی تبار شیعه مذهب و پارسی زبان بوده اند.

بحرین ۷۰۶ کیلومتر مربع وسعت دارد که نزدیک به چهارصد کیلومترمربع آن، بیابانی است. این کشور از کوچک‌ترین استان ایران، کوچک‌تر است. بحرین به «جزیره یک میلیون نخل» نیز شهرت داشته‌است. بحرین شامل سه شهر یا به عبارت بهتر سه جزیره اصلی منامه، محرق و ستره است و منامه یعنی بزرگ‌ترین این جزایر، پایتخت آن به شمار می‌آید.

جمعیت بحرین کمتر از 688000 نفر (آمار سال2008) می باشد. بیش از 70 درصد مردم جزیره بحرین تا پیش از استقلال، ایرانی تبار شیعه مذهب و پارسی زبان بوده و تا آن هنگام ، ولی متأسفانه پس از جدایی این کشور از ایران، کشورهای عربی و انگلستان تلاش بسیاری در تغییر هویت ایرانی آن انجام داده، عرب‌های بسیاری را با وعده مالی و فراهم کردن امکانات رفاهی راهی بحرین کردند. همزمان با این اقدامات، ایرانیان بسیاری مجبور به کوچ به سواحل شمالی خلیج فارس شدند و انگلستان پول خود را جایگزین پول ایران، که تا آن هنگام پول رایج بحرین بود کرد.

تاریخچه

در گذشته به منطقه ساحلی جنوب خلیج فارس حد فاصل بصره تا بحرین امروزی بحرین گفته می‌شد (که شامل منطقه احسا، در عربستان، هم بود). بحرین مدتی در زمان ساسانیان در قلمرو ایران بود. از سال ۱۵۲۲ تا ۱۶۰۲ بحرین مدتی در دست پرتغالی‌ها قرارگرفت. در سال ۱۶۰۲ میلادی، پس از اخراج پرتغالی‌ها از خلیج فارس، جزیره بحرین به دست دولت صفوی افتاد و سلطه ایران بر آن (به جز دوره‌های کوتاهی از حمله عثمانی‌ها) تا سال ۱۷۸۳ میلادی ادامه داشت. از سال ۱۷۸۳، جزیره بحرین به دست خاندان آل خلیفه (که از اعراب شبه‌جزیره عربستان بودند) افتاد که از قرن نوزدهم تا سال ۱۹۷۱ تحت حمایت انگلستان بودند. با این حال، در دوران قاجار و پهلوی، ایران هنوز مدعی مالکیت بر بحرین بود تا آنکه در سال ۱۹۷۱، پس از میانجی‌گری سازمان ملل و همزمان با اعلان استقلال بحرین از انگلیس، ایران ادعای حاکمیت بر بحرین را کنار گذاشت.

سابقه حضور شیوخ عرب

حضور و اعمال قدرت شیوخ عرب در بحرین و دیگر کرانه های جنوبی خلیج فارس به قرن 18 برمی گردد.

در اواسط قرن هجدهم، با حمله وحشیانه قبایل عربی ـ که از صحراهای حجاز آمده بودند ـ بحرین به تصرف اعراب «حواله» درآمد، ولی ایرانیان به آسانی آنها را مغلوب ساخته و دوباره بر بحرین تسلط یافتند. شیوخ خلیج فارس که پیشتر، اقتدار و شوکت نادرشاه آن‌ها را بر سر جای خود نشانده بود و از ترس او جرأت تجاوز نداشتند پس از درگذشت کریمخان زند در سال 1783 اعراب طایفه «عتبی» با کمک قبایل «الصباح»، با سوءاستفاده از فرصت پیش آمده بر جزیره بحرین مسلط شدند. پس از آن به دلیل ضعف و وطن فروشی سران بی کفایت قاجار، این طایفه پیوسته به انحای گوناگون، سعی در گسترش نفوذ و اقتدار خود در بحرین کرده و برای دور ساختن بیشتر شیعیان آن از ایران، حتی از ابراز سرسپردگی به استعمار انگلیس هم دریغ نکردند و این گونه بود که جد شیخ سلمان آل خلیفه، حاکم کنونی بحرین در سال 1861 معاهده دوستانه‌ای با دولت انگلیس بست و به موجب آن به موارد زیر متعهد شد:

نخست: جلوگیری از تجارت بَرده.

دوم: از اقدام به جنگ و دزدی در دریا (!) خودداری کند.

سوم: موارد شکایت خود را از تجاوزات دیگران به حکمیت و قضاوت انگلیسی‌ها واگذار نماید(؟!)

چهارم: به انگلیسی‌ها اجازه بدهد که آزادانه در قلمرو مملکت او سکونت کرده و به تجارت بپردازند.

پنجم: هیچ گونه قرارداد و عهدنامه‌ای با دولت های دیگر منعقد نسازد، مگر با تصویب و رضایت دولت انگلیس و به هیچ مملکت دیگری اجازه ندهد که در خاک بحرین نمایندگی سیاسی و کنسولگری و مخزن سوخت تأسیس نماید.

ششم: زمین ها و متصرفات خود را به هیچ دولت دیگری غیر از انگلستان به عنوان رهن و فروش و پیشکش یا به عناوین دیگر انتقال ندهد.